Uzaktan mi calismali, Evden mi calismali?

Pandemi günlerinin olaganüstü kosullarinda, calisanlarin durumlarini ele almaya devam edecegim. Pandemi basladigindan beri özellikle beyaz yakali calisanlari cok yakindan ilgilendiren bir konu var.

‘Uzaktan calisma’ ya da ‘Evden calisma’

Zaman zaman bu ikisi esanlamli olarak kullaniliyor ama aslinda dogru degil ve cok onemli bir fark var aralarinda. Önce tanim yapalim;

Uzaktan calisma, pandemi oncesinde de var olan bir kavramdi. Türkiye disinda, ABD, Hindistan gibi büyük cografyalarda, merkezi büronun bulundugu yer ile calisanlarin yasam alanlari arasinda büyük mesafeler varsa, is ve ev arasinda ulasimda zaman kaybetmemek icin söyle bir yöntem uygulanir. Isveren büyük yerlesim alanlarina teknik altyapisi hazirlanmis, is guvenligi sartlarina uygun bir ara yerleske hazirlar; calisanlar genel merkeze gitmek yerine cogunlukla buradan calisir, yolda gecen zamandan tasarruf edilir.

Burada akilda kalmasi gereken;

1. Calisma yeri ev degildir
2.  Calisma ortami, kosullari, is guvenligi, is sagligi vb sartlar genel merkez standartlari ile aynidir 
3. Altyapi isveren tarafindan saglanir 
4. Ogle yemegi vb yan imkanlar devam eder 
5. Calisma saatleri, önceden anlasildigi gibidir, örnegin 09:00 – 17:00

 Evden calisma, adindan da anlasilacagi gibi, calisma ortami evimizdir, calisanin isini evinden yapmasi beklenir. Yukarida bahsettigim uzaktan calisma kosullari ile karsilastirildiginda;

1. Calisma yeri ev ortamidir, yani yasadigimiz yerdir. 
2. Calisma kosullari ve ortam asla ofis gibi degildir ve olamaz 
3. Altyapi (internet, elektirik, havalandirma vb.) evimizde kullandigimiz kisisel imkanlarimizdir. 
4. Ofis ortaminda ihtiyac duydugunuzda acil ulasabildiginiz isveren hekimi, ev kosullarinda yoktur. 
5. Cogunlukla isverenlerin sorumlulugunda olan yemek, ev kosullarinda calisanin sorunudur 
6. Calisma saatleri son derece esnek olabilir, genellikle is ve ev kosullarina bagimlidir. Nasil olsa isveren sizi evde bildiginden, fazla mesai vb kolaylikla talep edilir.

Türkiye’de uzaktan calisma neredeyse yoktur ve evden calisma yapilmaktadir. Hal böyleyken her iki kosul arasinda yukaridaki gibi ciddi farklar vardir ve calisanlar tarafindan gormezden gelinebilir, isverenin de cogunlukla isine geldiginden fazla da önemsenmez. Söyle ki; 

• Evden calisma sanki bireyin avantajina imis gibi görünse de, isguvenligi, teknik altyapi, ofis olanaklari gibi imkanlar isveren tarafindan saglanmadigindan bunlarin bütün yükü calisanlarin üstündedir. 
• Evden calisma, is kosullarinda cok gerekli olan, yüzyüze etkilesmeyi ve sosyallesmeyi, ortadan kaldirdigindan bireyi yalnizliga ve isolasyona iter, örgütlenme baglarini zayiflatir 
• Evden calisma, ev/aile hayati, özel hayat ve is hayatini ic ice soktugundan, kisinin ruh ve beden sagligi üzerinde olumsuz etkileri vardir, aile hayatinin devamliligi konusunda sorunlar cikartabilir

Yukarida acikladigim gibi uzaktan calisma sartlari saglandiginda, normal calisma düzeninden bir farki yoktur, kazanilmis haklar cogunlukla korunur ama isveren icin bu kosullari saglamak genellikle ek maliyet gerektirdiginden kabul görmez, yaygin degildir.

Halbuki evden calisma, isveren tarafindan, hele pandemi dönemi ve sonrasinda, daha da özendirilen bir ortam saglamaktadir bütün yukarida sayilan olumsuzluklarina ragmen!

Dünya Saglik Örgütü (WHO) ve Uluslararasi Isci Organizasyonu (ILO) sözlesmelerine göre isyeri guvenligi ve isci sagligi acisindan, calisanlarin sagligi, calisma kosullarinin düzeni, sosyal imkanlar icin gerekenler belirlenmis ve sart kosulmustur. Evden calisma kosullarinda isveren neredeyse bütün bu yükümlülüklerini yerine getirmez. Bu durum isverene önemli bir isgücü tasarrufu ve beraberinde finansal tasarruf saglar. Ama bu avantajlar calisanlara yansitilmaz ve aksine evden calismak bir avantajmis gibi bir algi yaratilir.

Herseye ragmen “evden calisma” kosullarina basladiginizda isverenden asagidaki talepleri yapmaya da baslamaniz gerekir: 

•  Isveren ev kosullarinda sizi calistirmak istiyorsa, aydinlatma, havalandirma, ergonomik ofis ekipmani, temizlik, uygun internet baglantisi, uygun bilgisayar ekipmani ve gerektiginde kullanilacak ilk yardim malzemeleri saglamakla yükümlü olmalidir 
• Is amacli kullandiginiz bütün kaynaklarin masraflarini karsilamasi gerekir. Internet, elektrik, ogle yemegi, ofis karcamalari vb.

Bu talepleri bireysel olarak gerceklestirmek ve istemek dahi neredeyse imkansizdir;  dogal olarak bir örgütlülük, birlik gerektirir.

“Gelen gideni aratir” deyimini akilda tutarak, ‘Evden’ calismanin süphesiz cazip gelen yanlari olacaktir ama bu cekici alana ne kadar cok yanasirsaniz, aslinda kazanilmis olan haklarinizdan vazgecmeniz beklecek ya da yeni calisma kosullarinda önünüze konan kontrat da bu haklar olmayabilecektir. 

Ileri