İrlanda’nın "Bizim Che"si!...

Kisa süreliğine Dublin'e gelmiştim; yalnızca iki gün. Uçakta, İrlanda'nın yerel bir gazetesine, ne olup bitiyor diye göz gezdirirken, Che hakkında gördüğüm kısa haber çok ilgimi çekti.

Irlanda'nın batısındaki şehirlerinden biri olan Galway'de, Billy Cameron  Şehir Meclisi’ne güzel bir teklif getirmiş; ama, yerel bir teklifin uluslararası boyutlarını çok da hesap edememiş. Galway Şehir Meclisi üyesi, işçi partisi temsilcisi Billy, Che'yi, Arjantinli Marksist Devrim Liderini, İrlandalıların ağzıyla söylersek "Bizim Che"yi,  onurlandırmak üzere Galwey'e bir heykelinin yapılmasını önermiş. Öneriyle birlikte ortalık karışmış.

Konu benim de ilgimi çekti ve araştırdım. Şimdi, biraz geçmişe bakalım.

Che, 1960'da Moskova'dan Küba'ya dönerken, yakıt ikmali için Shannon Havalimanı'nda mola veriyor. Sis yüzünden uçak kalkamıyor ve burada konaklamak zorunda kalıyor. Kilkee'nin, Batı Clare tarafındaki bir pub'da geceliyor.

Camaron'a göre Che, İrlandalı destekçilerinin çağırdığı ismiyle, "Dr. Che Guevara Lynch", aslında bir "Galwegian". Lynch ve Blake topluluklarından geliyor, yani kökleri bu şehirden ve İrlanda kanı taşıyor!.. İrlanda'nın bu bölümünde tarih boyunca yaşamış ondört farklı topluluktan yalnızca "Lynch"ler ve "Blake"ler, Galwey'i yönetmişler uzun yıllar boyunca. Patrick Lynch, 1700'lerin ortasında Arjantin'e göç ediyor ve Buenos Aires'e yerleşiyor. Billy'ye göre Che, İrlanda diasporasının, Arjantin’e göçen bu kanından gelmekte.

Che'nin büyük annesi Ana Isabel Lynch ve babası Ernesto Guevara Lynch, 1969'da verdikleri bir röportajda, "Oğlumun damarlarında İrlanda Gerilla'larının kanı dolaşıyor." demişti. Camaron'a göre Che, tıpkı Kenya'da Mau Mau'nun yaptığı gibi, IRA Gerillalarının taktiklerini çalışmış olabilir.

2011'de Galwey Şehir Meclisi’nde yapılan oylamada, Che için yapılacak anıt onaylandı. İrlanda'daki Küba ve Arjantin büyükelçileri de projeye yardımcı olacaklarını açıkladılar. Projeyi yapacak iki sanatçıdan biri, Jim FitzPatrick 1960'da, Che'nin yukarıda anlattığım kısa İrlanda konaklamasında, kaldığı pub-otelde, Che'ye İrlanda viskisi servisi yapan, o dönemin genç barmeni, FitzPatrick.

FitzPatrick, o gece Che ile arasında geçen konuşmayı şöyle aktarıyor. Che sohbet sırasında, atalarının Galwey'deki Lynch'lerden geldiğini ve İngiliz İmparatorluğunu yerinden oynatan İrlandalı Devrimci Gerillaları her zaman hayranlıkla takip ettiğini söylemiş.

Geçen kış, anıt projesinin planları hazırlanıp, gazetelerde detaylar gözükmeye başladığında, Florida'nın Cumhuriyetçi Senatörlerinden ve ABD senatosunun Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Ileana Roslehtinen projeyi eleştiren mektuplar göndermeye başlamış; taa İrlanda'ya: Ve, Che'nin seri katil ve insan hakları ihlalcisi olduğunu ileri sürmüş.

Hatırlayalım, Che 1967'de, Bolivya'da, 39 yaşında, CIA destekli Bolivya güçleri tarafından öldürüldü.

Projeye gelen eleştiriler bununla da kalmamış. Yale Üniversitesi profesörlerinden, Küba-İrlanda kökenli Carlos Eire de bir mektup yazmış ve bu "canavarca" projenin doğru olmadığını, eğer Che heykelinin yanında Oliver Cromwell anıtı da yapılırsa projenin adil olacağını söylemiş. Cromwell, İrlanda'da soykırımlar yapan bir İngiliz politik ve askeri figür. İrlandalılar tarafından pek iyi duygularla hatırlandığı söylenemez. Yale Profesörü, Che ile bir soykırımcıyı bir tutuyor.

Heykeli yapacak sanatçı FitzPatrick, "Irish Times" gazetesine, İrlandalıların Che gibi bir figürleri olmamasından üzüntü duymaları gerektiğini, soyguncu bankacılar ve politikacılara karşı adaleti ancak Che gibi davranırlarsa saglayabileceklerini söyleyen sıkı bir röportaj vermiş.

Bu röportaja karşı yanıt yine okyanusun ötesinden, Cumhuriyetçi senatörden gelmiş. Ileana bu defa Che'nin "kana susamış, sadist bir katil olduğunu" anlatan bir sürü demeç göndermiş İrlanda'ya doğru.

Galwey meclisinin kararına karşılık ülke içi ve okyanusun öbur kıyısı ile oluşan bu demeç trafiği, Meclis üyelerinin bazılarının geri adım atmasına sebep olmuş. Meclis üyelerine bir konuşma yapan Billy, "Ilena ve çılgın Cumhuriyetçi arkadaşlarının, Miami-Küba çetelerinin eşliğinde, Galwey politikalarına yön veremeyeceklerini" anlatmaya çalışmış. Bugünlerde, Billy ve arkadaşları Şehir Meclisi’nin konuyu yeniden ele almasını bekliyor.

Bütün bu olanlara rağmen, Che'nin İrlandalı kökleri ve Galwey ile olan bağlantısının daha çok duyulmasının bile başlı başına bir başarı oldugunu söylemekten geri kalmıyor Billy.

Che ve temsil ettiği enternasyonalist, dayanışmacı, devrimci değerler günümüzde hala o kadar geçerli ki, dünyanın bu küçücük şehrinde bir Che anıtının dikilme teşebbüsü dahi, taa Florida'dan dikkatleri çekip saldırıya maruz kalabiliyor. Bir Che anıtının Galway'de olması kapitalizmi yok etmeyecek; ama Kapitalistlerin bu niyete bile bu kadar tahammülsüz olmaları Che’den ve Che’ye inananlardan ne kadar çekindiklerinin önemli göstergesi.

 soL Haber